Czasownik

1. Czasownik - odmienna część mowy odpowiadająca na pytania:

co robi?

co się z nim dzieje?

Powinieneś umieć poradzić sobie z następującymi zagadnieniami:

- określaniem: 

osoby  ( ja - ty - on/ona/ono; my - wy - oni/one)
liczby  (pojedyncza, mnoga)

czasu  (teraźniejszy, przeszły, przyszły: prosty i złożony)

rodzaju (w liczbie pojedynczej: męski, żeński, nijaki; w liczbie mnogiej: męskoosobowy, niemęskoosobowy)

strony (bierna, czynna, zwrotna)

trybu (oznajmujący, przypuszczający, rozkazujący)

aspektu (niedokonany, dokonany) 

UWAGA!

 1.  nie każdy czasownik, któremu towarzyszy zaimek się, jest czasownikiem w stronie zwrotnej, pamiętaj: się=siebie, czyli ktoś wykonuje daną czynność na sobie (czeszę się - kogo? - siebie)

2. w trybie rozkazującym nie można utworzyć formy 1. osoby liczby pojedynczej, nie można też określić czasu i rodzaju.

3. czasowniki dokonane - posiadają czas przyszły prosty, nie odmieniają się w czasie teraźniejszym

4. czasowniki niedokonane - posiadają czas przyszły złożony

5. w trybie przypuszczającym nie można określić czasu

 - odróżnianiem form  osobowych i nieosobowych:

formy osobowe - jak sama nazwa wskazuje - potrafisz wskazać osobę wykonującą czynność

 Janek zachwycał się nową deskorolką. 

kto? - Janek - on - 3. osoba liczby pojedynczej

formy nieosobowe:

bezokoliczniki - biec, malować, wziąć

formy zakończone na  - no, - to - naprawiono, zakryto, malowano,

imiesłowy - o tym w następnym poście

- przekształcaniem strony czynnej na bierną i odwrotnie:

Niezbędna jest umiejętność odróżniania czasowników przechodnich od nieprzechodnich. Jak to zrobić?

Czasowniki  przechodnie mają formy zarówno strony czynnej, jaki biernej [przechodzą sobie z czynnej w bierną, z biernej w czynną]. Jeśli nie da się utworzyć strony biernej czasownika, oznacza to, że jest to czasownik nieprzechodni.

 

Czasowniki niedokonane tworzą stronę bierną z czasownikiem być, np. jest czytany

Czasowniki dokonane tworzą stronę bierną z czasownikiem zostać, np. został naprawiony

***

Czasowniki niewłaściwe modyfikują znaczenie towarzyszącego im koniecznie czasownika w bezokoliczniku:  
Trzeba pracować; 

Wolno pracować;  
Można pracować.
Należy pracować.
oraz:
wypada, uchodzi, przystoi, godzi się;

Czasowniki modalne: chcieć, móc, musieć, woleć.

Czasowniki te nie informują same o czynności, modulują tylko znaczenie innego czasownika wyrażanego bezokolicznikiem